2016-10-06 13:43:00
Պաշտպանության նախարարի պաշտոնում հնարավոր փոփոխության ինտրիգը մեծ հետաքրքրություն էր առաջացրել թե՛ երկրի ներսում, եւ թե՛ Հայաստանից դուրս:
Ապրիլյան պատերազմից հետո պաշտպանության նախարարության ու նախարարի դերը ներքին եւ արտաքին քաղաքականությունում կտրուկ աճեց եւ ընդգծվեց: Համապատասխանաբար աճեց նաեւ երկրի քաղաքական ղեկավարության ուշադրությունը ՊՆ-ի ու բանակի նկատմամբ: Այդ պաշտոնում Վիգեն Սարգսյանի նշանակումը թերեւս կարելի է ընկալել որպես որոշակի ազդակ՝ ուղղված թե՛ ներքին, թե՛ արտաքին լսարաններին:
Վիգեն Սարգսյանն իշխանական բուրգում արեւմտյան վեկտորի ակտիվ եւ գլխավոր ջատագովներից է, իսկ իշխանության ներսում` Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում առկա թերությունների հիմնական քննադատներից: Պաշտպանական գերատեսչության ղեկավար է նշանակվում ոչ միայն բարձրաստիճան զինվորականությունից հեռու քաղաքացիական անձ, որը Արեւմուտքի համար նախընտրելի է, այլեւ Հայաստանի ամերիկյան համալսարանի երկար տարիների հրավիրված դասախոս:
Հայաստան-Ռուսաստան հարաբերությունների մասով բավական հատկանշական է տարիներ առաջ Երեւանում փորձագետների մակարդակով կազմակերպած ՀԱՊԿ համաժողովի փակմանը Վիգեն Սարգսյանի արած հայտարարությունը: Այդ միջոցառմանը հրավիրված էին ոչ միայն ՀԱՊԿ անդամ պետությունների փորձագետների պատվիրակություններ, այլ նաեւ դաշինքի գլխավոր քարտուղար Նիկոլայ Բորդյուժան եւ Վիգեն Սարգսյանը:
Համաժողովին հայաստանցի փորձագետները ԼՂ պատերազմի հնարավոր վերսկսման պարագայում Ռուսաստանի անելիքների վերաբերյալ ուղիղ հարց էին բարձրացնում, իսկ ՌԴ-ից ժամանած փորձագետները հիմնականում խուսափողական պատասխաններ էին տալիս: Միջոցառման փակմանը Վիգեն Սարգսյանը հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա խնդիրների վերաբերյալ հայկական կողմի դժգոհության մասին նրբորեն ակնարկեց՝ ասելով, որ եթե այսօր հայաստանյան երիտասարդությունը ուղղակի խմում է կոկա-կոլա, ապա վաղը նա կարող պահանջել այն:
Թերեւս այսպես նա փորձեց պատկերավոր կերպով հասկացնել ռուսաստանցի գործընկերներին, որ դաշնակից ՌԴ-ի տարածաշրջանային քաղաքականության վերաբերյալ Հայաստանի դժգոհությունները հանրային ընկալման մեջ փոփոխությունների են հանգեցնում ոչ հօգուտ Մոսկվայի:
Չացավ 5-6 տարի, եւ հանրային մակարդակում Ռուսաստանի նկատմամբ ընդգծված դժգոհություն է արտահայտվում, իշխանական ու ազատ մամուլն այն լայնորեն լուսաբանում է: Անգամ Սերժ Սարգսյանն է բաց տեքստով հայտարարում, որ Ադրբեջանի ու Ռուսաստանի միջեւ սպառազինությունների առք ու վաճառքը Երեւանի համար անընդունելի է: Պատկերացնել նման բան 10 տարի առաջ՝ ուղղակի անհնար էր:
Այժմ Վիգեն Սարգսյանը ղեկավար է նշանակվում մի կառույցում, որը պետք է սերտորեն համագործակցի Հայաստանի ռազմաքաղաքական դաշնակից Ռուսաստանի հետ:
Սա ոչ միայն Ռուսաստանից Հայաստան զենքի մատակարարումներին է վերաբերում, այլեւ համատեղ պաշտպանական գործողությունների մշակմանը, օպերատիվ աշխատանքների կազմակերպմանը, ՀԱՊԿ-ի շրջանակներում համագործակցության զարգացմանը եւ այլն: Այս ամենով պետք է զբաղվի արեւմտյան համոզմունքներով, Ֆլետչերի դպրոցի եւ ՌԴ Քաղաքացիական ծառայության ակադեմիայի սան Վիգեն Սարգսյանը:
Հայաստանցի եւ ռուսաստանցի փորձագետները, սակայն, չեն կարծում, որ Ռուսաստանի հետ աշխատանքում Վիգեն Սարգսյանը մեծ դժվարությունների կամ անհարմարությունների կհանդիպի:
«Սեյրան Օհանյանի փոփոխությունը կառավարության փոփոխության տրամաբանության մի մասն է: Մյուս կողմից այս կերպ նախագահը ուղղակի պաշտպանական համակարգում մտցնում է ուղիղ նախագահական կառավարում»,- մեզ հետ զրույցում նշեց Կովկասի ինստիտուտի փոխնախագահ, ռազմական փորձագետ Սերգեյ Մինասյանը:
Այս հանգրվանում սա նմանատիպ ոչ թե առաջին, այլ երկրորդ փոփոխությունն է: Ուղիղ նախագահական կառավարում սահմանվեց նաեւ Ազգային անվտանգության ծառայությունում, երբ այդ պաշտոնին նշանակվեց նախագահի օգնական, ռուս-ամերիկյան կրթական «բեգրաունդով» Գեորգի Կուտոյանը:
«Հայաստանի պարագայում քաղաքացիական անձին պաշտպանության նախարարի պաշտոնում նշանակելը նորություն չէ: Անցյալում նման դեպքեր էլի եղել են, օրինակ՝ Վազգեն Սարգսյանը, Սերժ Սարգսյանը եւ Վազգեն Մանուկյանը: Եթե Վազգեն Սարգսյանն ու Սերժ Սարգսյանն ուղղակիորեն մասնակցել են ռազմական գործողություններին, բանակի համար նոր դեմքեր չէին, ապա Վազգեն Մանուկյանը լրիվ նոր մարդ էր:
Սակայն նրա նախարարության ժամանակահատվածում գրանցվեցին խոշոր հաջողություններ ղարաբաղյան ռազմաճակատում»,- հիշեցնում է Սերգեյ Մինասյանը՝ հավելելով, որ Վիգեն Սարգսյանի նշանակումը ոչ մի կերպ չի կարելի ընկալել որպես Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում անհարմարություններ ստեղծելու Հայաստանի «մեսիջ»:
Այս նշանակմամբ Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների մասով խնդիր չեն տեսնում նաեւ ռուսաստանցի ռազմական փորձագետները: Անատոլի Ցիգանոկի կարծիքով` ոչ թե անձական նախասիրությունները, այլ պաշտոնը, ընդհանուր քաղաքականությունն ու անվտանգային միջավայրն է որոշում պաշտոնյայի պահվածքը, անելիքները:
Ուստի, Ռուսաստան-Հայաստան համագործակցությունը տարբեր, այդ թվում պաշտպանական բնագավառում կա եւ մնալու է առաջնահերթություն: «Դա կարեւոր է, ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ Ռուսաստանի համար»,- մեզ հետ զրույցում նշեց փորձագետը:
Հ. Գ. Անկախ Հայաստանի պատմությունում արեւմտամետ կառավարության՝ Ռուսաստանի հետ արդյունավետ աշխատանքի օրինակ եղել է: Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի եւ նրա կողմնակիցների մեծ մասին կարելի է շատ «մահացու մեղքերում» մեղադրել, բայց ոչ ռուսաստանամետ լինելու մեջ: Սակայն պատերազմ էր, որը ստիպում էր գործել ոչ ստանդարտ կամ առանց այս կամ այն «մետ» լինելու սխեմաներով:
Ռուսաստանից մատակարարվում էր զենք, Թուրքիայից, ԱՄՆ-ի միջնորդությամբ՝ հացահատիկ, իսկ Իրանից՝ կերոսին: Հենց այդ տարիներին Ռուսաստանի հետ կնքվեցին Գյումրիում ՌԴ բազայի կարգավիճակի վերաբերյալ եւ հայ-ռուսական Բարեկամության, համագործակցության ու փոխադարձ օգնության մասին պայմանագրերը: