2016-01-14 10:24:00
Փորձենք հասկանալ
Հարցի օբյեկտիվ՝ փաստական մասը սա է՝ երբ ավելի քան մեկ տասնամյակ առաջ այլ պետությունների օրինակով մեզ մոտ էլ ստեղծվեց Մարդու իրավունքների պաշտպանի ինստիտուտը, Հայաստանի առաջին օմբուդսմենը պաշտոնավարեց մոտ երկու տարի եւ հեռացավ զուտ այն պատճառով, որ սրանից տասը տարի առաջ Սահմանադրությունն էր փոխվել եւ դրա հետ միասին փոխվել էր օմբուդսմենին նշանակելու կամ ընտրելու կարգը: Երկրորդ օմբուդսմենը հինգ տարի առաջ հրաժարական տվեց էլի շատ հասկանալի պատճառով՝ նշանակվեց ՄԱԿ-ի պաշտոնյա: Կներեք՝ ով կարող է մեղադրել մարդուն՝ ՄԱԿ-ի տված աշխատավարձը մեր իշխանությունների տված աշխատավարձի հետ համեմատած, ինչպես ժողովուրդը կասեր՝ սար ու ձոր է: Եւ վերջապես երրորդ օմբուդսմենը իր հրաժարականի դիմումն է ներկայացրել Ազգային ժողովին՝ առանց որեւէ բացատրության, այսինքն գոնե արտաքնապես երեքի դեպքում էլ ճնշումների մասին խոսք անգամ չի կարող լինել:
Հիմա մեդալի հակառակ երեսը: Հայաստանի բոլոր իշխանությունները խիստ դժգոհ են եղել Հայաստանի բոլոր օմբուդսմեններից: Մարդու իրավունքների առաջին պաշտպանը՝ Լիրիսա Ալավերդյանը երբեք չի թաքցրել եւ հիմա էլ չի թաքցնում, որ ժամանակին խիստ հակասություններ է ունեցել իշխանությունների հետ: Ու դա միանգամայն հասկանալի է: Նրա պաշտոնավարումը համընկավ այն ժամանակաշրջանի հետ, երբ վտարում էին կառուցվող Հյուսիսային պողոտայի, Գլխավոր պողոտայի, Բուզանդի փողոցի բնակիչներին, որոնցից շատերն, ի դեպ, այնուհետեւ դիմել էին Մարդու իրավունքների Եվրոպական դատարան եւ հիմա փոխհատուցում են ստանում Հայաստանի կառավարությունից:
Ինչեւէ՝ փոխվեց Սահմանադրությունը, փոխվեց նաեւ օմբուդսմենը: Թե ինչ որակում տվեցին իշխանությունները մարդու իրավունքների երկրորդ պաշտպանին՝ Արմեն Հարությունյանին, բոլորին է հայտնի՝ ՙմեր ամենաանհաջող կադրը՚: Ի դեպ, մի քանի ամիս առաջ՝ հոկտեմբերին, երբ մեր խորհրդարանում քննարկվում էր երրորդ օմբուդսմենի հերթական զեկույցը, իշխող խմբակցությունը ներկայացնող պատգամավորներից մեկը, դիմելով Կարեն Անդրեասյանին, ասաց բառացիորեն հետեւյալը՝ ՙՏպավորություն է, որ ձեզ հանգիստ չի տալիս ամենաանհաջող կադր լինելու դափնին՚:
Մի երկու խոսք կոնկրետ այս հրաժարականի մասին: Ճիշտ է՝ իրականում դեռ ոչ մի հրաժարական էլ չկա, օմբուդսմենը դեռ 10 օր ունի միտքը փոխելու համար: Խոսքը սկզբունքի մասին է: Երբ 5 տարի առաջ Կարեն Անդրեասյանը հաստատվեց օմբուդսմենի պաշտոնում, այսպիսի բան ասաց՝ ՙՈրպես իրավաբան՝ մարդկանց հավասարությունն օրենքի առաջ ինձ համար միշտ եղել է կարեւորագույն սկզբունք, որովհետեւ գիտեմ, որ այն՝ իրավագիտության հիմքն է: Որպես պրակտիկ մարդ՝ ես էլ գիտեմ, որ սա ամենադժվար իրականացվող նորմերից է: Որպես իրատես՝ չեմ կասկածում, որ այս առաքելությունն իրականացնելիս ավելի հաճախ դառնում են քննադատության թիրախ, քան արժանանում հիացմունքի՚:
Հիմա արդեն հրաժարական տված օմբուդսմենը ներկայացրեց նաեւ այն պետական մարմիններն ու պաշտոնյաներին, որոնք, իր կարծիքով, առավել շատ են խախտում մարդու իրավունքները: Դրանք են՝ ըստ օմբուդսմենի, Կադաստրի կոմիտեն, ԴԱՀԿ-ն, ոստիկանությունը, դատախազությունը, զինված ուժերի մարմինները, քրեակատարողական հիմնարկները, աշխատանքի պետական տեսչությունը, պետեկամուտների կոմիտեն, սոցիալական ծառայության տարածքային մարմինները, գյուղապետերը, թաղապետերը եւ մարզպետները:
Կանցնի մեկ ամիս եւ փետրվարին մենք մարդու իրավունքների նոր պաշտպան կունենանք: Չեմ կարող ազատվել այն զգացողությունից, որ պարտվեցինք մենք բոլորս: Իմ տպավորությունն այն է, որ հիմա հաղթանակ են տոնում այն բոլոր պետական մարմինները եւ պաշտոնյաները, որոնց մասին ասում էր օմբուդսմենը, այն մարդիկ, որոնք քննադատում ու նաեւ ակնհայտորեն հեգնում էին մարդու իրավունքների պաշտպանին: Իմ կարծիքով՝ սա ամենավատ հաղթանակներից մեկն է՝ մեր ողջ հասարակության համար: