Մեծագույն շնորհակալությունս հրաշալի անհատականությանը` ֆրանսաբնակ հայուհուն` Նվարդ Մնացականյանին` այս տարածքում գեղեցիկ արարումների` իր ասմունքով տեսաերիզների ձևավորման համար, որտեղ կերպավորվում է անձը, հավերժանում պահը` հաճելի զգացողություն պարգևելով անհատին: Այդ հոգեպարար ու ազնիվ նվիրումի լավագույն նմուշներից մեկը մանկավարժիս արձակ խոհերն են` իր իսկ ընթերցմամբ և ձևավորումով:
Ապրում եմ սահամանամերձ Մարտակերտ քաղաքում, դասավանդում Արցախյան ազատամարտի նվիրյալ Վլադիմիր Բալայանի անունը կրող միջնակարգ դպրոցում: Ազատ ապրելու իրավունքը գերխնդիր է դառնում այստեղ, սահմանի մոտ այն վերաճում է ինչ գնով էլ լինի` կյանքը փրկելու ճակատագրական մտասևեռման, և համառորեն կառչում ենք հողից, որ փրկենք այն: Սահմանին մոտ հողի` արկերից ճաքճքած հառաչանքներն են մեզ հասնում, և զգում ենք, որ այդ պահին մարդը հերոսանում է ոչ միայն պատերազմի առաջին գծում, այլ իր հարազատ հողի վրա, և մարդու մեջ խոսում է հողի ձայնը: Սահմանի մոտ այսպես գոյատևելու ապրելակերպն այդ մենք չենք ընտրել, այստեղ բոլորս էլ` մեծից փոքր, նվիրյալներ ենք: Եվ այսպես հողի ձայնը ամեն օր արցունքից ծնված մի փոքրիկ հեքիաթ է հյուսում, որ արձագանքում է հոգուս կանչերի լուսե-լուսավոր գալիք օրերին` մարդկանց, աշխարհին, ամենքին ուղղված:
«Ես հավատում եմ լուսե օրերի, բայց ես չգիտեմ՝ իմ անգոյությամբ, գուցե գոյությամբ այնտեղ կլինե՞մ, թե չեմ լինի ես: Ես հավատում եմ լուսավոր օրվան, որ պիտի բացի նոր արշալույսներ, ես հավատում եմ, երբ նույնիսկ խամրած օրերիս մեջ էլ լույսի մի շող կա, ես հավատում եմ գալիք օրերի լույս երազներին, թեկուզ ես այնտեղ երբեք չլինեմ:
Խավար գիշերում անամպ երկնքի աստղերն եմ հաշվում, առավոտվա մանրիկ շաղի մեջ լուսե մի փոքրիկ արցունք եմ փնտրում, որ փայլում է այն կամ աղոտանում, երբեմն դառնում արցունքե հյուլե: Ափերիս մեջ էլ գգվում եմ նրան անափ կարոտով, արցունքից ծնված մի փոքրիկ շաղիկ դողում է հանկարծ, ու շաղիկների մի փունջ եմ գրկում, որ հողին պահ տամ: Արևոտ օրս պայծառ խենթությամբ սպասեցնում է ինձ արշալույսների հրավառության մի նոր հանդեսի, որ հրճվանքով լի պիտի շողշողա:
Ես հավատում եմ գալիք օրերին: Անզորությունս երբ լաց է լինում, սթափ հայացքով սաստում եմ նրան, որ հեռու մնա հոգիս պաշարած անհույս խավարից: Անորոշության պահերին անգամ կարեկցում եմ երբեմն նրանց, ում էության մեջ կարեկցանք չկա, անտարբերության չարիքի դեմ էլ երբեմն անձայն մաքառում եմ ես, որ միտքս հանկարծ չապավինի անհուսության թանձր մշուշին: Անկայուն մտքի անզորության դեմ փրկության ելքը գտնելու համար` հենվում եմ հանկարծ երազանքներիս խորքում ծվարած իմ էությանը, որ հույս է դառնում, երբեմն հավատ, որ սեր է դառնում, երբեմն` կարոտ, որ կյանք է դառնում ու մի նոր աղոթք` չարիքին ուղղված խոստովանության մի նոր եղանակ:
Իմ սուրբ հավատը… Սիրում եմ նրան երբեմն նույնիսկ, երբ հուսահատված, ցնցումից հետո նոր ուշքի եկած, բացում է հանդես, սիրով գեղգեղում, իր անուշաբույր և թովիչ ձայնով հոգիս է գրկում մեղմիվ շոյանքով և կամ տխրամած, գգվող հայացքով, խենթացած հոգով լուսե մի սիրուն կյանք է երազում: Լուսե հավատս….Նա միշտ ինձ հետ է՝ իր կողքին պահած մի կտոր կարոտ ու մի կտոր հույս, մենությանս մեջ լռին ու անձայն, մեղմիվ շոյանքով գրկում է ինձ, լռության ձայնն էլ՝ հոգուս հարազատ, հեքիաթ է հյուսում տխրամած ու հեզ հավատիս մասին՝ մի կտոր դարձած:
Երբեմն նույնիսկ լուսավոր օրվա երազանքներս մայրամուտների մեջ եմ թաքցնում, անձրևից հետո ծիածանների գույների մեջ էլ հավատ եմ փնտրում: Ծաղիկների մեջ թափված թերթերն եմ հավաքում կամաց, անտես մի հևոց, տխուր մի հառաչ արձագանքում է հոգուս կանչերին: Մի նոր հավատ եմ փնտրում իմ շուրջը, լուսե լուսավոր մի նոր սուրբ հավատ, երբ սուտն է հանկարծ անզորության մեջ կողքիս թևածում:

Ափսո՜ս, իմհավա՛տ…Արևոտ  լեզվովխոսում  եմկամաց, կարոտս   նորից  հևում  է    հանդարտ,  միտխուր  հավատ     դողումէ   հանկարծ, թևաթափ  հոգիս  գգվում  է  նրան, որ    չանշնչանա,    չմարի  անձայն:  Մաքուր  հավատս   լռում  է  հանկարծ,   կեղծիքի  կողքինմիբուռ   է  դառնում, համրանում  նույնիսկ,  չի  ուզումանգամ  իրլեզվովխոսել: Անձրևոտ  օրս  գրկումեմկամաց,  հոգուս  ծալքերի  անուններիմեջ  մի  կտոր  կարոտ,  մի  փոքրիկ   հավատ,   կողքկողքիկանգնած,  սպասումենմիշտ  ծիածանների  գունեղ  շքերթին:  Երազանքների  լուսավոր  քողով  մինորսուրբհավատ,  հոգուս  մեջ  գրկած,    հավատումեմ    ես  մարդկանց, աշխարհին»: 

Նատաշա  Պողոսյան