Սա մեր դպրոցն է, Մարտակերտի Վլադիմիր Բալայանի անվան միջնակարգ դպրոցը, երկու պատերազմ տեսած, արտաքուստ անշուք մեր հարազատ կրթօջախը: Տխուր հետքեր կան այստեղ, անցյալի հուշեր, լռված զանգի հիշողություն կա այստեղ, երկնքում թառած ամպի քուլաներ…Արկերի հարվածներից դողացող սրտեր կան այստեղ, առ երկինք հառած հայացքներ, հառաչանքներ կան շատ, բայց դրանց հակադարձված ժպիտների անսահմանություն, կենսուրախ մի կյանք, ջերմությամբ լեցուն մաքուր հոգիներ:
Այս անշուք դպրոցի պատերի ներսում երբևէ չէի լսել, որ մեր աշակերտները դժգոհեին, թե այս անմխիթար պայմանների պատճառով դաս չեն սովորել: Տարբեր արդարացումների կողքին անտեսվում էր այդ հանգամանքը, և իմ հիշողության մեջ այն աշակերտներն են, որոնց հիմա չեմ դասավանդում:
Տնային աշխատանքը, որ հանձնարարել էի 7-րդ դասարանում. «Արդյո՞ք շենքային անմխիթար պայմանները խանգարում են մեր դաս սովորելուն», այդ օրը զուգահեռվեց հայոց լեզվի «Ածական» թեմային: Աշակերտները չնայած առատ ածականներ էին օգտագործել իրենց ձևավորած նախադասություններում, բայց մի կողմից ինձ հետաքրքրեց այդ առաջադրանքի իմաստային կողմը, թե ինչպիսի զգացողություն ունեն մեր դպրոցականները, երբ այսպիսի պայմաններում են սովորում:
«Ես նույնպես կցանկանայի սովորել հարմարավետ, կահավորված դպրոցում, լավ կլիներ ունենայինք նորմալ մարզադահլիճ... Կարծում եմ` լավ, կայուն գիտելիքներ ստանալու համար դպրոցի շքեղ տեսքը այդքան էլ էական չէ, բայց ցանկալի է»/Ստեփանյան Արեգ/: «Ճիշտ է, մենք ձգտում ենք ուշադրություն չդարձնել մեր դպրոցի վատթարագույն պայմաններին, բայց երբ հիշում ենք, որ դրսում արդեն 21-րդ դարն է թևակոխել, զարմանում ենք, նաև զգում, որ մենք անզոր ենք դիմակայելու այս ճնշող պայմաններին, առանձնապես մեր խղճուկ պատերին» /Հակոբջանյան Մերի/:
«Դպրոցի կիսաքանդ պատերն ու ճաք տված հատակներն ամեն օր «վերանորոգում» են կանչում, այդ պահանջն առավելապես ցայտուն երևում է աշնան ու ձմռան ցուրտ ամիսներին: Դեռ տարիներ առաջ էի լսել, որ պիտի վերանորոգվի, բայց այն մնաց մեզ համար ցանկալի երազանք» /Պետրոսյան Կարինե/: «Սովորող երեխան ամեն վիճակի էլ հարմարվում է, բայց բոլորս էլ ցանկանում ենք սովորել հարմարավետ դպրոցում: Ճիշտն ասած, հույս չունեմ, որ ես կտեսնեմ, թեկուզ ամաչելով եմ ասում, կուզեի տարիներ հետո գոնե իմ երեխաները լավ պայմաններում սովորեին» /Մակյան Դավիթ/:
«Այս ամիսներին ծխապատ դասարանում դաս վարելը մեզ համար սովորական երևույթ է դարձել, դրան էլ ենք հարմարվել, միայն զոհեր չլինեն: Իմ դաս սովորելն ամենևին կապ չունի ոչ հարմարավետ պայմանների հետ, միշտ էլ սիրով եմ դպրոց հաճախում» /Մարտիրոսյան Արմո/: «Ես էլ եմ ուզում մեր դպրոցը տեսնել վերանորոգված, դասասենյակները` կահավորված ու ջեռուցված: Մայրիկիս պատմելով` այս դպրոցը մինչև պատերազմը բարեկարգ էր, այն Արցախի լավագույն կրթօջախներից մեկն էր» /Հարությունյան Հարություն/: «Թեև դպրոցի շենքը գտնվում է անմխիթար վիճակում, բայց դա մեզ համար դաս չսովորելու պատճառ չի հանդիսանում, միայն թե պատերազմ չլինի» /Այվազյան Դարիկո/:
Հիշողությանս մեջ այս երեխաների ճշմարտացի խոսքերն են, և իմ անհանգիստ մտորումները... Երանի թե խաղաղ երկնքի տակ կարողանայինք վերանորոգված դպրոցի մասին երազել, բայց նաև դժգոհ չեմ, որ անշուք, բայց ջերմությամբ լեցուն` ինձ շատ հարազատ դպրոցում եմ դասավանդում:
Նատաշա Պողոսյան