Հայացքս սահում է տետրի թերթի վրա գրած տողերով, որ դասամիջոցին ինձ էր հանձնել 8-րդ դասարանի աշակերտուհի Մերի Հակոբջանյանը: Ուսուցչուհուս ուղղված հրաշալի խոսքեր կային, բայց առանցքում այն կապույտ, շքեղ կազմով գիրքն էր, որ վերջերս նա նվեր էր ստացել հեռավոր Սանկտ Պետերբուրգում ապրող արձակագիր Լևոն Ադյանից: Եվ հիշողությանս մեջ այդ տողերն ինձ տանում են այն փետրվարյան օրերը. «Բաքվի և Սումգայիթի ողբերգական օրերի մասին ուսուցչուհիս շատ էր պատմել, մի անգամ էլ նա դասարան մտավ` ձեռքին մի կապույտ կազմով գիրք: Նա մեծ հուզմունքով խոսեց մեր հայրենակից գրող Լևոն Ադյանի «Հեռացող եզերք» գրքի մասին: Մենք էլ հուզվեցինք, նույնիսկ ցանկություն հայտնեցինք` անձամբ հանդիպել գրողին, նաև կարդալ նրա ստեղծագործությունները»:
Ես մի պահ ընդհատում եմ ընթերցելը, բայց վերհիշում եմ իմ աշակերտուհու` այն օրերին գրած շարադրանքից տողեր. «Ես ուրախ եմ, որ իմ մայրիկն էլ սովորել է այն նույն դպրոցում, որի տաղանդավոր սաներից մեկն է եղել Լևոն Ադյանը: Ես վաղուց քաջածանոթ եմ նրա անվանը, խոստանում եմ ընթերցել նրա բոլոր ստեղծագործությունները, նաև շնորհակալ եմ իմ հայրենակցին, որ այս գրքով ես հասկացա, թե ինչ է Սումգայիթը»:
Այս սիրուն, հրաշալի աղջնակի խոսքերում նորից վերապրում եմ ապրիլյան տառապալից օրերը, երբ արկակոծվող Մարտակերտի հողը ցավից ճաք էր տվել, իսկ այնտեղ ապրող բնակչությունը փրկության մի նոր ապաստան էր փնտրում: «Ապրիլյան տեղահանության ժամանակ ես Առաջաձոր գյուղում էի` իմ պապիկի տանը: Բոլորովին պատահական գրքերի պահարանում տեսա արդեն ինձ ծանոթ այն շքեղ, կապույտ կազմով գիրքը: Իսկույն ձեռքս առա այն, շոշափեցի, սկսեցի թերթել, պատերազմական սարսափելի օրերն ապրեցի այդ գրքով: Հիմա շատ ուրախ եմ, որ նորից մեր բնակավայրում եմ և հաճախում եմ իմ հարազատ դպրոցը»:
Մի նոր կարոտ ուսուցչուհուս տանում է դեպի այդ դասարանը, որտեղ անցած ուսումնական տարում այդ աշակերտներին դասավանդել էի: «Նա շատ սիրվեց աշակերտներիս կողմից իր յուրահատուկ դասավանդման ձևերով, և երբ սկսվեց նոր ուսումնական տարին, փոխվեց մեր հայոց լեզվի և գրականության ուսուցչուհին: Բայց նա չմոռացավ մեզ, երբեմն մտնում է մեր դասարանը, մի օր էլ ասաց, որ անակնկալ ունի ինձ համար: Շատ անսպասելի, բայց ցանկալի էր, որ տիկին Պողոսյանն ինձ նվիրեց Լևոն Ադյանի` այն կապույտ կազմով վեպը, որ այս օրերին դարձավ իմ սեղանի գիրքը: Այդ պահին շատ հուզվեցի, շփոթվեցի, սակայն մեծ հպարտություն ապրեցի` ստանալով նվեր մի մարդուց, ով ճանաչված արձակագիր է, մեծատառով հայ մարդ»:
Նրա գրած տողերում մեր հայրենակից գրողի հարազատ ծննդավայրի ու այնտեղից սերված մի ազգի հրաշալի պատմություն կար, որ հպարտության զգացումով էր լցրել մեր գեղեցկատես դպրոցականի հոգին. «Ես նաև շատ հպարտ եմ, որ իմ պապիկը` Լենոր Հակոբջանյանը, ծնունդով Չլդրան գյուղից է` Ադյանի հայրենակիցը: Նա Սուքիաս (Սերգեյ) Հակոբջանյանի որդին է, նրանք սերում են Չլդրանի Սևունք կամ Միրումանց ազգից: Իսկ պապիկիս մայրը հարևան Առաջաձոր գյուղից է, արդեն իննսունն անց, բայց առույգ մեր մեծերը հիմա էլ կան, ապրում են Մարտակերտում` իրենց հիշողություններում պահելով հայրենի գյուղը, նախնիներին, սրբավայր դարձած պապենական գերեզմանները»:
Վերջին տողերը մի նոր հիացմունքով եմ ընթերցում, որտեղ շնորհակալական խոսքերին զուգահեռ, արցախցուն հատուկ հյուրասիրությամբ` գրողի հետ մի նոր հանդիպման մասին է ակնկալվում. «Շնորհակալ եմ իմ ուսուցչուհուց նման անակնկալի ու այսպիսի հրաշալի հնարավորություն ընձեռելու համար: Հուսով եմ, որ մի օր մեր հյուրընկալ հարկի տակ կհանդիպենք մեծ արձակագրի հետ»:
Չգիտեմ ինչու, ես ինքս էլ հուսով եմ, որ մի օր Ադյան գրողի նոր այցելություն կլինի Արցախ, մի նոր հանդիպում` այս անգամ նաև իր գիրքն ընթերցող մեր դպրոցականների հետ:
Նատաշա Պողոսյան Արցախի վաստակավոր մանկավարժ, Մարտակերտի Վլադիմիր Բալայանի

անվան միջնակարգ դպրոցի հայոց լեզվի և գրականության ուսուցչուհի